Jógvan byrjaði við at greiða frá hvat ið tað er sum uppsjóvarvinnan hevur at byggja sítt virksemi á. Hann segði at vit hava tríggjar stórar pelagiskar uppsjóvarstovnar, teir eru svartkjaftur, norðhavssild og makrelur - og so greiddi hann frá, hvussu hesir stovnar hava ferðast síðstu nógvu árini. Til tíðir er nógvur fiskur í føroyskum sjógvi og aðrar tíðir flytur hann seg til onnur økir, t.d. bleiv nógv sild fiska í føroyskum sjógvi frá 1950 til 1969, men so hvarv sildin og var hon bara at finna fram við norsku strondini. Í 1990’unum kom hon eitt sindur hendan vegin aftur, men tilgongdin hevur ikki verið nóg stór - Jógvan væntaði tó at møguliga er onkur góður árgangur á veg.

Til at umsita hesar ferðandi stovnarnar hava vit eitt strandalandasamstarv, har Føroyar, Ísland, Noreg, ES og Russland áseta hvussu nógv ið hvørt land sleppur at fiska. Men ósemjur standast ofta í samstarvinum, tí ymisku londini halda seg fáa ov lítið og tá seta tey javnan sínar egnu kvotur. Í 2013 fór Føroyar t.d. burturúr samstarvinum um norðhavssildina og setti sína egnu kvotu, seinni fóru eisini hini londini burturúr og seta tey nú øll sínar egnu kvotur.

Mátin sum strandalandasamstarvið virkar uppá er, at ICES ger stovnsmetingar hvørt ár í september og so møtast strandalondini í London í oktober og áseta TAC (eina heildarveiðu) og royna at áseta kvotur. Men sambært Jógvan so fer ein støðug ovurfisking fram í mun til tað sum ICES viðmælir. Londini koma saman at áseta eitt TAC, men tað verður bert brúkt sum eitt viðmæli, meðan kvoturnar eru eini 25% hægri enn tað sum ICES mælir til. So antin kann man ikki blíva liðugur við at yvirfiska ein stovn ella er okkurt heilt skeivt við ráðgevingini hjá ICES, helt Jógvan.

Um hugt verður eftir kappingarfyritreytunum, so eru tær í nógvum førum tær somu hjá okkum í Føroyum, sum hjá londunum sum vit kappast við. Vit brúka somu skip, sama reiðskap og hava øll somu MSC góðkenningar. Atgongd, hvørji rættindi vit hava at fiska í øðrum sjógvi enn okkara egna, er ein øgiliga stór fyritreyt fyri hvussu nógv kvoturnar eru verdar - tí tað er ikki altíð at fiskurin er í tínum økið tá ið tú skalt fiska hann. Sum dømi um hetta nevndi Jógvan at vit hava loyvið at fiska 30% av okkara makreli í ES sjógvi, tað er gull vert og vit brúka alla atgongdina. Gott er eisini at hava góð veiðutøl frá egnum sjógvi, t.d. hevur Ísland fiska allan sín svartkjaft í føroyskum sjógvi – hetta ger at vit koma at standa sterkari tá ið tað einaferð skal býtast av nýggjum.

Jógvan kom eisini inn á, hvussu lógin um sjófeingið hevur ávirka kappingarføri. Hann segði at uppsjóvarflotin síðstu 20 árini hevur rationaliserað seg, við samanleggingum og uppkeypum, eftir áheitan frá politisku skipanini. Men nú leggur Sjófeingislógin upp til at fleiri aftur skulu hava atgongd til tilfeingi, og broytir hetta fyritreytirnar grundleggjandi. Frá at veiðuloyvi var knýtt at stálinum, at skipinum, so eru tað í dag persónar og feløg sum eiga kvoturnar, t.e. at vit hava fingið nakrar rættindahavarar, sum ikki neyðturviliga eiga skipini. Og tað skapar stórar trupulleikar, tí at tá ein persónur eigur kvotuna men ikki skipið, so fer øll avrokningin ikki til manningina – hetta er ein trupulleiki, sum Felagið Nótaskip arbeiðir við í løtuni.

Jógvan kom eisini stutt inn á menningarkvoturnar sum eru 8,5% av øllum kvotunum, tær eru allar útlutaðar og kanska ikki til so nýskapandi verkætlanir sum annars var lagt upp til. Uppboðsøla er nýtt í fiskivinnunýskipanini, í ár fara 15% av norðhavssild, 15% av makreli og 25% av svartkjafti á uppboðssølu.

Tað sum fiskivinnunýskipanin higartil hevur ført við sær, sambært Jógvan, er at tað eru komin fleiri eldri uppsjóvarskip í flotan, tey eru millum 20 og 40 ár, tað eru skip sum eru til avlops, tí aðrir byggja nýtt. Hetta er óheppið, tí endamálið við at byggja nýggj skip er at hava betri køling og nýggjastu tøknina, tá tað er ógvuliga avgerandi fyri góðskuna av fiskinum. Samfelagsligi týdningurin av at vit hava so nógv eldri skip er, at vit brúka meira orku og útreiðslur at fiska somu fiskar – men sum er, er váðin ov stórur til at menn tora at byggja nýggj skip.

Fyri at menn aftur skulu tora at byggja skip, má loyvistíðin leingjast. Loyvistíðin var 10 ár og er skorin niður á 8 ár - men bert um løgtingið leingir loyvistíðina á hvørjum árið - um løgtingið einki ger so lækka tey 8 árini við einum árið á hvørjum árið. Her kunna føroyingar ikki kappast við grannalond okkara. Í Danmark er loyvistíðin 16 ár, hon var sett niður á 8 ár, men bleiv koyrd uppaftur, í Noregi er hon 20 ár og í Íslandi 20-25 ár. Veiðugjaldi, hvussu nógv landi krevur inn í gjøldum, er eisini ein avgerandi faktor fyri um flotin endurnýggjar seg ella ikki. Jógvan vísti dømi um at veiðigjøldini í Føroyum eru nógv hægri enn í bæði Íslandi og Grønlandi, hann segði eisini at frá at fáa 500 mio. kr. í studningi, so rindar flotin nú 300 mio. kr. bara í veiðu- og uppisølugjaldi.

Til endan tók Jógvan samanum, hann segði at uppsjóvarvinnan í Føroyum og okkara grannalondum stendur yvirfyri nógvum vágum. Hann nevndi marknaðarváðan sum vit ikki fáa gjørt so nógv við, lívfrøðiliga váðan, sum vit møguliga átti at gjørt meiri við fyri at tryggja okkum eisini í framtíðini at kunna fiska pelagiskan fisk optimalt. Oljuprísirnir eru eisini ein stórur faktorur, tá nótaskip brúka í miðal áleið 4 mió. litrar av olju um árið. So er tað um Brexit blívur framt, hvussu tað fer at ávirka okkum og til seinast politiski váðin. Politiski váðin er størsti váðin í Føroyum, samanborið við londini sum vit kappast við - tí vit vita ikki hvat ið vit hava næsta ár – sum er eru nakrir flokkar sum siga at alt skal á uppboðssølu, um so verður vita skipini ikki hvat ið tey hava at fiska næstu árini og er tað tá torført at byggja nýggj skip.